Batinska bitka 1944

04.05.2023 / FM Levnajić, Pavle (2170)

12.03.2023 / FM Levnajić, Pavle (2170) : Dobrudža 1916
28.04.2023 / FM Levnajić, Pavle (2170) : Kosovski boj 1389
01.05.2023 / FM Levnajić, Pavle (2170) : Bitka za Košare
02.05.2023 / FM Levnajić, Pavle (2170) : Boj na Mišaru 1806
03.05.2023 / FM Levnajić, Pavle (2170) : Senćanska bitka 1697

ŠAH KAO DIDAKTIČKO SREDSTVO...

„BITKA NA BATINI KAO ISKRCAVANjE U NORMANDIJI“...!

(Batinska bitka 1944. opisana kretanjem šahovskih figura...)

Batinska bitka je vođena od 11-19 Novembra 1944. između jedinica naše Narodno Oslobodilačke vojske, odnosno njene elitne: 51.VOJVOĐANSKE DIVIZIJE u sadejstvu 57. Ruske armije, koja je na svom krajnjem LEVOM KRILU, tzv. „Istočnog fronta“, imala podršku 17. Vazdušne armije, i 4. Gardijskog oklopno - mehanizovanog korpusa, sa svom pratećom artiljerijom i inženjerijom...

Naspram njih, sa druge strane Dunava, nalazile su se elitne trupe Vermahta, odsnosno: SS divizije „BRANDENBURG“ raspoređena od ušća Drave do Dunava, odnosno Batine, i 31. Mađarska SS divizija: „LOMBARD“ pojačana mađarskim fašistima, koji su zauzimali položaj od Batine... - do Baje. Sveukupno 30.000 vojnika, kojima su u toku bitke stizala stalno pojačanja sa drugih ratišta Evrope, te im je broj narastao u toku same bitke na preko: 60.000 vojnika...!

1.e4 e6 2.d4 d5 3.Sd2 Sf6 4.e5 Sfd7 ( ...Krajem Oktobra 1944. oslobođeni su Beograd, Banat i Bačka, dok je u Sremu formiran: tzv. „Sremski front“... Glavnina nemačkih trupa grupe armija „E“ daleko je zaostala, a njena prethodnica je stigla pred srpski Sandžak... Grupa nemačke armije „F“, posle pada i oslobođenja Beograda, povukla se na desnu obalu Dunava, tu se dobro ukopala i čekala dolazak grupa armija „E“ iz Grčke, radi spajanja u snažnu operativnu grupu, koja je trebalo da zaustavi dalji prodor ruskih trupa i armija prema Mađarskoj i Budimpešti)

5.Ld3 c5 6.c3 Sc6 7.Se2 cd4: (... Jedinice tzv. „Drugog ukrajinskog fronta“ , došle su do velike prepreke... - široke reke Dunav... Vremena nije bilo za čekanje...Ruske, i srpske partizanske snage; dobile su hitan zadatak: - Da energičnim napadom na osovinske snage, forsiraju Dunav, i tu na obali kod Bezdana, stvore i ODBRANE ... - MOSTOBRAN...!? Ratni cilj jedinica 51. Vojvođanske Divizije, i 75. Ruskog steljačkog korpusa, bio je: ... - Da se uspostavi: hitan mostobran za prelazak ruskih tenkovskih jedinica na desnu obalu Dunava, radi daljeg prodora prema Budimpešti i... – zauzimanje i kapitulacije fašističke Mađarske...! Operacija na Batini je počela 11. Novembra, sa početnog položaja tzv. „ Patkov kljun“, na levoj obali Dunava, kod Bezdana...)

8.cd4: f6!? ( Jedinice Crvene armije morale su da osiguraju prelazak na drugu stranu Dunava, kako bi obezbedile liniju: Nađ Kanjiža - Sekešfehervar, i odatle ... - opkolile Budimpeštu... - pre dolaska armijske grupe „E“ trupa Vermahta, koje su iz Grčke već pristigle do srpskog Sandžaka... Bila je to trka sa „ vremenom“... - Ko će pre...?! Desno krilo ovog fronta od Bezdana, držala je 8. Udarna Brigada 51. VOJVOĐANSKE DIVIJE, koja je trebalo da uspostavi, žestokim jurišem - mostobran na Dunavu, između Batine i Apatina, i tako otvori put Rusima ka Pečuju i Sekešfehervaru... Zadatak je bio: da do 15. Novembra stignu na liniju: Topolje - Kneževi Vinogradi - Bilje, i potom nastave duž reke Drave, dalje nastave sa oslobađanjem cele Baranje...To je bio ratni plan divizijske komande...)

9.f4?! ( Vrsni partizanski komandanti, nepoznavajući do tada strategiju frontalnog ratovanja, naređuju: „JURIŠ“ na drugu stranu Dunava, neshvatajući, da gerilski rat i frontalni oružani sukob , su dve oprečne kategorije ratovanja, dijametralno suprotne po karakteru i načinu izvođenja... Ali Srbi Vojvođani hrabro kreću napred na utvrđene nemačke i mađarske položaje; dobro ukopanih i izvanredno obučenih elitnih SS jedinica, visoko usađenog morala – da se ne smeju predavati i pokleknuti, jer će im brzo doći ogromna armijska pomoć nemačkih trupa „E“: „ Jugoistok“ , iz pravca srpskog Sandžaka...!? Koje su trebale da im se ... – priključe na Batini...!? )

9...fe5: 10.fe5: Sd4: ( ... Dočekani žestokom vatrom nemačkih i mađarskih snaga na desnoj obali Dunava, Vojvođaski partizani bivaju... - sasečeni, i desetkovani... ?! ... Bio je to pravi pokolj neobučene, i nevične frontalnom ratu, srpske omladine regrutovane ponajviše iz Banata, koji su u žestokom jurišu naišli na čvrste fortifikacijske tačke i dobro ukopane bunkere na desnoj obali, koji se nisu mogli osvajati sa: „bombom u ruci“ i „nožem na pušci“... Kako su to prvobitno zamišljali njihovi ratni komandiri...)

11.0-0 Db6! 12.Kh1 S:e5 ( ... U strahovitom protiv udaru, nemačke trupe su napravile pravi masakr nad površno obučenim i slabo opremljenim vojvođanskim borcima, koji su pretrpeli tu na Batini, strahovite gubitke... Preživeli srpski borac: Simin Žarko, iz banatskog sela Radojeva, opisao je ovako jezivu scenu stradanja srpskih mladića na Batini... ( Simin Žarko je na Batini - odlikovan medaljom za hrabrost...! ) „Povlačenje nam je bilo zabranjeno... Zaprećeno je smrtnom kaznom na licu mesta ko se bude povlačio nazad...!? Kao puškomitraljezac, pucao sam kao lud po nemačkim vojnicima, koji su krenuli u ... - protiv napad... Nekima sam oči mogao da vidim, toliko su bili blizu dok sam „sekao“ rafalima „šarca“ kojem se cev tada ... – užarila...!? Oko mene je bila gomila mrtvih i ranjenih, tuklo je sa svih strana... Kako sam ostao živ u tom metežu i klanici, to samo Bog zna...!? Oko mene su padale mine, pomoćnik mi je tada poginuo, čim smo prešli Dunav... Bio je mnogo izginulih i ranjenih... Ali odstupati nazad, nije se nikako smelo“... ! )

13.Sf4!? g6 14.Sb3 Sdc6 ( ... Uprkos velikim gubicima na Batini, juriš boraca 51. Vojvođanske divizije preko Dunava radi formiranja mostobrana, nije stao... U pomoć im je stigao 75. Ruski steljački korpus, kada se videlo veliko stradanje i pogibija srpskih mladića, ali napad nije smeo da zastane...! Povlačenje nije dolazilo u obzir...!! Ruska komanda ( „STAVKA“ ) tražila je hitno formiranje MOSTOBRANA na Batini po svaku cenu, i svaku žrtvu... Žurilo se, da se sa juga napadne Mađarska, jer je ofanziva Rusa sa istoka na Budimpeštu , već započela...! Zato se sa juga nije smelo „kasniti“... Dani i sati su tada bili u pitanju...)

15.De2! Ld6 ( U takvim okolnostima, Rusi su na Batinu dovukli svoje elitne snage: 75. Streljački Korpus, a Nemci... – još više i bolje,učvrstili svoje položaje... Na ruku im je išlo i vreme, kao i širok Dunav, koji se ovde činio ogromnom, gotovo ... - NEPREMOSTIVOM preprekom...!? )

16.Le3 d4! ( ... Ni ruske elitne trupe u svom prvom naletu nisu uspele da ostvare neki značajniji taktički pomak... Bili su žestokom snažnom nemačkom vatrom, odbačeni...! Dobro utvrđeni Nemci i Mađari na desnoj obali, vatrom iz svih oruđa i oružja, ... - nisu dozvoljavali prelaz Dunava...! )

17.Lg1?! Ld7 18.De4! ( Još žešćom snagom Rusi iz 75. Steljačkog i 8. Vojvođanska Udarna Brigada, napadaju na Batinu, ali nemačka odbrana je na ovom mestu - najjača, najčvršća, i vrlo dobro ustrojena... Dobili su i značajna pojačanja iz nemačkih jedinica sa drugih evropskih frontova...! )

18...Sd3: ( Čim su shvatili namere ruske „STAVKE“, ( komande fronta Istok...) Nemci su na Batinu dovukli pojačanje...! U pomoć je stigao: 4.SS oklopni korpus sa Visle i 6. SS oklopna divizija iz Ardena, kao i deo grupe Armija „C“ iz Severne Italije, 44. i 71. Divizija... Time se ukupan broj nemačkih snaga na Batini ... – UDVOSTRUČIO...To im je donelo i neophodno samopouzdanje, da ovde na Dunavu, a kod Batine, mogu uspešno zaustaviti Ruse, kao i hrabre i uporne borce, vojvođanske Srbe ... – partizane ...! )

19.Se6:! (... Ali Srbi i Rusi, udruženim snagama, pod kišom granata i vatrom pešadijskog naoružanja idu napred, i uspevaju da naprave uski prolaz i osvoje mostobran – na desnoj obali Dunava...! )

19...Sde5!? ( Nemci ogorčeno zatvaraju svaku „pukotinu“ u odbrani desne obale Dunava, ne dajući da se uspostavi i održi stabilan mostobran, i tako omogući dalji prelazak ruskih trupa i tenkova preko Dunava...! )

20.Sb:d4! S:d4 ( I Rusi trpe žestoke gubitke na Batini, ali ne zastaju...! Hrabri ruski poručnik: Nikolaj Tihonovič, pod kišom metaka i granata , prelazi sa svojom udarnom grupom na desnu obalu, i ukopava se pod žestokom vatrom nemačke artiljerije... Nažalost hrabri poručnik je ovde poginuo, ali uspostavljeni uski mostobran, je izdržao...! Odmah su mu u pomoć pohitali hrabri Vojvođani, pripadnici 8. Brigade, 51. Vojvođanske DIVIZIJE... Ona je krenula hrabro napred... Preko hladne vode Dunava... Dočekani snažnom nemačkom vatrom sa desne strane... Mnogi mladi životi, nestali su tada u virovima hladnog i krvavog Dunava...)

21.Sg7+! (... Hrabri Vojvođani se prebacuju preko Dunava kod Bezdana, i neočekivano frontalno, sa desnog krila udaraju na neprijatelja, tamo gde je bio najosetljiviji...!? To je za trenutak zbunilo jaku i upornu nemačku odbranu...)

21...Kd8 22.L:d4! (... Sada i Rusi crveno-armejci u silovitom jurišu kreću na centralnom delu fronta u napad... Uprkos ogorčenom, žestokom otporu, prvenstveno nemačke SS divizije „ Brandenburg“...!? Tome je doprinela i pristigla vest: da su jedinice NOVJ u Sandžaku uspešno zadržale nemačke motorizovane snage Komande Jugoistoka, ( grupe armija „F“...) tako da je otklonjena opasnost da iste prodru, i eventualno sa leđa udare na Ruse, i spoje se sa grupom: „Brandenburg“ koja se žestoko i očajnički drži na Batini... Upravo očekujući pomoć svojih armija: „F“ koje su nastupale od pravca Sandžaka ...!? )... ( Ko je gledao film: „Most“, seća se scene kada „Tigar“ i diverzanti, uspešno ruše most na Tari i zaustavljaju motorizovanu nemačku kolonu.... U sjajnim ulogama nenadmašnih glumaca; Bate Živojinovića i legendarnog Slobodana Perovića...gde je to bilo opisano filmskim jezikom, i upravo pojašnjena ova strateška vojna situacija na Balkanskom ratištu u jesen 1944...!)

22...Dc6 23.Dh4+! ( Vojvođanska udarna brigada sa desnog krila, koje je držala neprikosnoveno; velikim jurišem i samopožrtvovanjem svojih boraca, udara na SS Diviziju „Brandenburg“,koja pritisnuta ruskim nastupom na centralnom delu fronta kod Batine, očajnički brani dalji prodor srpskim jedinicama sa desnog krila...)

23...Le7!? 24.Dg3! Sg4!? ( ... Još Nemci nisu sasvim slomljeni...!? ... Pa pokušavaju povremenim protiv udarima da nanesu Rusima i Srbima – veće gubitke... Ide im na ruku, ruska žurba, loše vremenske prilike i kašnjenje ... - ruske artiljerije u topografskoj pripremi podrške pešadijskim jurišima za osvajanje mostobrana na Dunavu...?! Naročito važno u noćnim uslovima i uslovima smanjene vidljivosti, kada je to jako bitno... Da artiljerija ne tuče po sopstvenim pešadijskim jedinicama...- kada su preblizu neprijatelju...!)

25.Tad1!! (... I konačno, na Dunav pristiže i 4. Ruski Gardijski mehanizovani korpus ... - sa moćnim ruskim „Kaćušama“...! )

25...Tf8!? ( Nemci, svojim dalekometnim haubicama, pokušavaju da iziđu na „dvoboj“ - ruskim „Kaćušama“...!?)

26.Tfe1! ( Ruski 4. Gardijski korpus, ukopava svoje moćne „Kaćuše“ na levoj obali Dunava, radi podrške Vojvođanima, i svom 75. Streljačkom Korpusu, koji se herojski bore na desnoj obali Dunava sa nemačkim elitnim trupama i mađarskom fašističkom: SS Divizijom „Lombard“ koja na Batini, očajnički drži front, i sprečava prolaz Rusima za Budimpeštu...! )

26...Tf6?! ( ako: 26...Tf7!? 27.h3! Sf2+ 28.Lf2: T:g7 29.De5! Df6 30.Da5+! b6 31.Dd5! ili: 27...Sf6? 28.L:f6! T:f6 29.De5! Tf7 30.Se6+!) ...(Težak položaj nemačkih trupa, nakon dolaska ruskih kaćuša i njihovog UBITAČNOG dejstva po statičnim nemačkim utvrđenjima na Batini, posle 2 dana dejstava, totalno ih je demoralisao...! Prema priči učesnika, borca - mitraljesca, 51. Vojvođanske divizije; Nikole Mrkobradića iz banatskog sela Aleksandrova: „Gledali smo kako u Batini, kao kule od karata padaju - jedna kuća za drugom...! Kaćuše su kao „drobilice“ lomile poslednja nemačka utvrđenja i bunkere, i pravile prolaz ruskim i našim vojvođanskim brigadama...! Nemci i Mađari su panično napuštali položaje...! Koliko juče, držali su ovde utvrđenja i žestoko nam uzvraćali vatrom... Posle prvih plotuna ruskih Kaćuša, otvorilo se nebo nad Batinom i svi „GROMOVI“ ovog sveta sručili su se na divizije „Brandenburg“ i „Lombard“ , koje su moralno, tada bile potpuno slomljene...! Panično su počeli da beže i napuštaju Batinu, koja je gorela sa svih strana... Ostajao je samo pepeo i ... dim...!)

27.L:f6! S:f6 28.De5! (Rusi i Vojvođanski borci su uspostavili stabilan mostobran na Batini, a nemačka vojska je doživela težak poraz... Operacija Crvene Armije uz pomoć 51. Vojvođanske divizije, i nešto malo bugarskih i rumunskih snaga „dovučenih“ ovom prilikom na „Batinu“, kao delovi 12. Korpusa NOVJ; uspele se da odbrane i prošire MOSTOBRAN na Batini, uprkos ogorčenom žilavom otporu snažne nemačke SS Divizije „Brandenburg“... Time je stvorena kriza nemačke odbrane, koja je bila glavni motiv nemačkih protivudara, samo da bi omogućili povlačenje nemačkih i ustaških jedinica preko Hrvatske i Slovenije za Austriju, a takođe i sprečili opkoljavanje Mađarske, i pad Budimpešte...! Zato su na Batini i angažovali elitnu mađarsku SS diviziju „Lombard“, iz tog razloga, koja je trebala: moralno da potpomogne stabilizaciju fronta na Batini, da se maksimalno „odloži“ opkoljavanje ... - i potpuna kapitulacija tadašnje fašističke Mađarske...!? )

C R N I P R E D A J E

„Bitka na Batini, pretstavlja za ceo Istočni Front, ono što bi se moglo kazati da je iskrcavanje na Normandiju, za Zapadni Front“... kaže Dr. Predrag Bajić, u analizi, i samom značaju bitke na Batini...!?

... Batinska bitka je najveća bitka na prostorima bivše Jugoslavije u Drugom svetskom ratu, tvrde istoričari muzeja Vojvodine i gradskog Muzeja Sombor, kao i svi preživeli učesnici ove bitke...

Vojna operacija za osvajanje položaja na desnoj obali Dunava i konačnog uspostavljanja stabilnog mostobrana kod Batine, 19. Novembra 1944.g. koštalo je rusku komandu: 1237. poginulih ruskih vojnika Crvene Armije, i 648. vojnika iz redova 51. Vojvođanske divizije, koja je tada podnela najveći teret forsiranja Dunava i uspostavljanja mostobrana, kao i kasnije njegovom vojnom osiguranje na desnom krilu istočnog fronta... – od Bezdana i Apatina...!

Desetostruko više bilo je ranjenih , i izbačenih vojnika iz stroja...( kao i nestalih u hladnim virovima Dunava...)

... U spomen na te herojske dane i tragično stradalništvo srpske omladine kao i njenom herojskom podvigu u bici na Batini, koja se dogodila pre ravno 78 godina, morao sam ovaj značajni istorijski događaj prezentovani na jedan poseban... - šahovski način...! Mladima, da spoznaju surovost epopeje rata, starijima da se podsete na tragične herojske događaje naše srpske ( večito...! ) ... – stradalničke istorije...! ... Nek se ne zaboravi...! ... Slava im...!

Hvala na pažnji, Fide-majstor,i rez.kapetan: Pavle Levnajić